Không Bao Giờ Chán Đời Nữa

Bạn có bao giờ thốt lên những câu sau chưa?

• Chán như con gián
• Chán đi làm quá, công việc chả thú vị gì, đồng nghiệp thì nhỏ nhen, sếp thì hắc ám
• Chồng/vợ con gì mà chán thế không biết. Ra ngoài đường nhìn chồng/vợ con người ta thấy ham, về nhà nhìn chồng/vợ con mình thấy phát ói.
• Chán cuộc sống tầm thường. Ngày nào cũng giống như ngày nào.

Có rất nhiều kiểu than chán, trầm bổng khác nhau, nhanh chậm khác nhau, nặng nhẹ khác nhau. Nhưng tựu trung ta có thể hợp tất cả các dạng than chán lại thành một dàn hợp xướng để tấu lên bản xô nát với âm giai trưởng là: chán đời! (Ví dụ có thể không hợp lý do một bản sonata được soạn chỉ có từ 1-2 nhạc cụ)

Dạo quanh Facebook, Yahoo, Blog dễ nhận thấy những người than chán đời nhiều nhất là các bạn trẻ. Thú thật khi nghe các bạn than chán tôi chỉ muốn lấy củ hành và đập cho bạn một trận (để người ngoài nhìn vào không biết lý do thực sự bạn khóc là gì). Các bạn than chán khi còn ngồi trong tháp ngà của trường học, hưởng thụ một cuộc sống dễ dàng được gia đình bao bọc.

Ai cũng từng trải qua giai đoạn sống vô tư vô lo và dễ chán như vậy. Không sao, giai đoạn này sẽ qua mau thôi. Khi đến lúc bạn phải tập đứng vững kiếm sống và hưởng thụ cuộc sống trên chính sức của mình. Khi đến lúc bạn bị đời smackdown vài cú đau đớn nghẹn cả họng. Khi đến lúc một người thân yêu không còn trong cuộc sống của bạn nữa. Lúc đó bạn sẽ thấy rằng sự chán đời của mình trước đây thật nhỏ bé và nhảm nhí so với những nỗi đau mất mát to lớn khác.

Sự thức tỉnh đó không dễ. Học phí phải trả tương đối đắt. Và đến khi thức tỉnh có khi đã là quá muộn. Bài viết này muốn giúp bạn từ bỏ cảm giác chán đời và bật tung hứng khởi với cuộc sống ngay từ bây giờ. Vĩnh viễn! Bạn sẽ không còn cảm thấy chán đời, chán mối quan hệ, chán công việc một khi hiểu và áp dụng những cách dưới đây.

Chào mừng cái chán!

Định nghĩa từ điển tiếng Việt, chán là khi bạn ở trạng thái không còn thèm muốn không còn thích thú nữa vì đã quá thoả mãn. Cái chán thịt mỡ, ngủ chán mắt. Chán còn là khi bạn ở trạng thái không những không thấy thích thú mà còn muốn tránh vì đã phải tiếp xúc kéo dài với cái mình không ưa. Cái chán sự tiêu cực quan liêu. Chán còn là một từ định lượng đạt đến mức độ số lượng mà người nói cho là nhiều. Còn sớm chán là ví dụ.

Chán đơn giản là một trạng thái tinh thần. Nó không định nghĩa cái tôi đích thực của bạn. Bạn cảm thấy chán không đồng nghĩa bạn là một con người đáng chán. Trạng thái tinh thần chán là một điều đáng hoan nghênh! Nếu bạn cảm thấy có điều gì đó đáng chán, điều đó có nghĩa có điều gì đó trong cuộc sống của bạn cần được thay đổi.

Đây là quy tắc đầu tiên trong kỹ năng giải quyết vấn đề của dân quản lý. Nếu bạn không nhận ra và thừa nhận vấn đề thì làm sao bạn có thể giải quyết vấn đề? Nếu bạn không thừa nhận mình đang chán công việc hiện tại thì làm sao bạn có thể xây dựng một sự nghiệp mình thực sự đam mê? Nếu bạn không nhận ra mình đang chán người yêu thì làm sao bạn có thể vun đắp và nuôi dưỡng ngọn lửa tình yêu giữa cả 2? Nếu bạn không thừa nhận mình phát chán với cái bụng bia còn bự hơn cả ngực thì làm sao bạn có được thân hình bạn hằng khao khát?

Chán – Liều thuốc độc cho cuộc sống

Chán, cũng như những trạng thái tinh thần tiêu cực khác, với một liều lượng ít và không thường xuyên sẽ phát huy tác dụng tích cực. Nhưng nếu bạn cảm thấy cái chán đeo đuổi dai dẳng mình từ ngày này sang ngày khác, đến một lúc bạn sẽ cảm thấy mình không còn thiết sống nữa.

Đây là những hậu quả khi bạn cảm thấy chán đời:

• Cơ thể uể oải mất hết năng lượng
• Buồn chán và không hạnh phúc
• Hủy hoại cả sự lạc quan vui vẻ của người khác, mọi người xa lánh bạn
• Giảm hiệu suất, không làm gì ra hồn
• Kết quả công việc giảm sút
• Đánh mất cái tôi đích thực của mình

Bạn không phải là người duy nhất cảm thấy chán. Nhưng liệu bạn sẽ sử dụng cái chán để làm đòn bẩy giúp mình phát triển tốt hơn hay để cái chán đè bẹp cuộc đời bạn dưới sức ì của nó?

Nếu bạn chọn cách thứ nhất, xin tiếp tục đọc. Chúng ta sắp khám phá một vài kỹ thuật để tận dụng cái chán.

1. Sinh lý học – Cách bạn chuyển động và sử dụng cơ thể

Chán là một trạng thái tinh thần. Nghĩa là nó có thể thay đổi sang trạng thái tinh thần khác được. Có hai cách kiểm soát trạng thái tinh thần bằng sinh lý học và tâm lý học.

Bạn có nhận ra khi chán mình trông ra sao không? Có phải vai nhô cao, lưng cong, mặt xị xuống, thở dài, cặp mắt lừ đừ, miệng ngáp, cổ rụt? Có phải bạn đang ngồi ủ rũ, tay ôm đầu, cuộn tròn mệt mỏi?

Nếu bạn muốn cảm thấy vui vẻ hơn hưng phấn hơn, hãy sử dụng cơ thể như khi bạn đang ở tuyệt đỉnh phong độ của mình. Vai thoải mái đẩy ra sau, lưng thẳng, mặt rạng rỡ, thở sâu, mắt ngời sáng, miệng cười tươi, cổ vươn cao kiêu hãnh. Đừng ngồi mãi. Đi nhanh hơn. Chạy đi. Nhảy đi. Tung người lên không trung. Siêu nhân mà bay lỉu xỉu thì trông có chán không? Kamen Rider mà đánh đấm như gà rù thì trông có chán không? Bạn mà yếu ớt thì trông có chán không?

Hẳn bạn cũng có quen một người bạn luôn vui vẻ phấn chấn. Bạn ấy thu hút người khác nhờ biết cách chuyển động và sử dụng cơ thể một cách đầy hưng phấn.

Khi bạn ở tuyệt vời phong độ, bạn ăn nói ra sao, đi đứng ra sao, cười ra sao? Con người trong gương của bạn đang hạnh phúc hay buồn chán? Thật khó mà cảm thấy buồn chán khi bạn đang hành động như một đàn ông/đàn bà đích thực

2. Tâm lý học – Những gì bạn tập trung để ý

Bạn nhận biết cuộc đời như một nhiếp ảnh gia nhìn xuyên qua ống kính. Thực tế cuộc sống của bạn dựa trên ống kính của bạn. Ống kính của bạn hạn hẹp, nó chỉ tập trung nhìn vào một mặt. Và những gì tâm trí bạn tập trung để ý chính là thực tế của bạn.

Khi còn đi học, trong lớp tôi có các bạn chăm học và có các bạn không. Những bạn thuộc vế sau thường chỉ vào lớp dùng laptop lên Facebook, nhắn tin điện thoại, đưa ra những bình luận ngớ ngẩn và bàn chuyện phiếm. Tôi cho rằng cái lớp này mất trật tự và không thích học chung với những bạn nhà giàu lười biếng đua đòi. Thực tế không phải vậy, một nửa lớp còn lại khá nghiêm túc. Nhưng ống kính của tôi lúc đó chỉ tập trung vào những bạn đua đòi kia. Một thời gian sau khi hiểu ra điều này thì tôi không còn cảm thấy khó chịu khi nghe những tiếng trò chuyện không ăn nhập sau lưng. Mắt tôi chỉ tập trung vào bài giảng, tay tôi cầm bút, tâm trí vững như bàn thạch.

Tâm lý chán cũng tương tự. Bạn tập trung vào những điều đáng chán thay vì bao điều kỳ thú khác trong cuộc sống. Bạn có để ý những người bận rộn thường không than chán, tâm trí của họ không có thời gian để ý đến sự chán. Để hướng sự tập trung vào những cái khác bạn có thể dùng cách tự hỏi mình. Đây là một bí mật kỹ năng giao tiếp: bạn có thể ảnh hưởng đến người khác nếu biết cách đặt câu hỏi hướng tâm lý họ.

Điều gì làm bạn hạnh phúc trong cuộc sống bây giờ? Bạn yêu ai? Ai yêu bạn? Bạn thích làm gì trong thời gian rỗi? Nếu ngày mai bạn chết, bạn sẽ làm gì? Bạn sẽ gọi cho ai?

Thử nghiệm. Bạn lấy một tờ giấy trắng và trong 10 phút, ghi ra 100 thứ có thể làm bạn yêu đời. Và làm đi. Bạn sẽ ngạc nhiên vô cùng khi biết rằng cuộc sống có nhiều điều hay ho đến vậy mà mình hay bỏ qua. Tôi có thể ghi hơn 500 thứ bằng mindmap. Thử xem:

Du lịch, bánh bao, cơm chiên, mì gói, phụ nữ, âm nhạc, piano, guitar, đi bộ dưới mưa, tiếng saxophone sexy, anime-manga, hentai, phim, cướp biển, gươm ánh sáng, ninja, sex, geisha, samurai, new age, yoga, bàn tay thon dài, nhìn vào gương và thấy mình thật đẹp trai, uống cocktail với người đẹp, tự nấu ăn, đậu hũ, ủi áo quần, sắp xếp nhà cửa gọn gàng, mua quà tặng ba mẹ, ngắm thành phố từ tầng 10, uống trà vào sáng sớm, kiến trúc, zoro, spa, kung-fu,…

3. Quy luật của sự quen thuộc

Quy luật của sự quen thuộc bảo rằng những thứ gì bạn có và gặp thường xuyên thì bạn chỉ xem nhẹ. Người ta thường không biết quý những gì mình có. Ví dụ như truyện Doraemon, ông bố mua về máy tập chạy bộ, thời gian đầu cả nhà Nobita dành nhau chơi, nhưng chỉ một thời gian sau lại bỏ xó.

Bao nhiêu lần bạn đạt được mục tiêu của mình rồi nghĩ: Chỉ có vậy thôi sao?. Bao nhiêu chàng trai cô gái đêm về vắt óc suy nghĩ tuyệt chiêu cưa đổ nàng/chàng, khi cưa được thì chỉ một thời gian sau lại rơi vào hụt hẫng chán ngán. Lúc mới yêu lòng vui biết bao nhiêu. Lúc sau yêu lòng chán biết bao nhiêu. Còn công việc của bạn thì sao? Có phải bạn chỉ hào hứng ở giai đoạn đầu của dự án rồi nhiệt tình giảm dần?

Khi mẹ anh còn sống thì một tuần chỉ chở mẹ đi chơi có một lần. Mà nào phải tự nguyện chủ động gì cho cam, anh cũng chỉ chở mẹ khi không có độ nhậu nào. Mẹ mất. Anh hối hận. Tự nhủ nếu có một ông Bụt hiện ra cho phép gặp mẹ, anh sẵn sàng đánh đổi 2 chiếc Vespa để được gặp mẹ dù trong 1 ngày.

Cẩn thận với quy luật của sự quen thuộc. Nó dễ dàng hút bạn vào địa bàn của sự chán ngán. Trước khi mua được cây đàn piano, bản thân tôi tự nhủ mình sẽ tập đàn piano mỗi ngày một tiếng, mình sẽ dậy sớm tập. Khi mua về thì một thời gian sau tôi có phần bỏ bê. Cây đàn piano tội nghiệp nằm trơ trọi ở góc phòng chờ 10 ngón tay đến vuốt ve phím đàn. Sau này khi thoát ra khỏi gông cùm của quy luật quen thuộc thì tôi tập đàn piano mỗi ngày một tiếng, lần nào cũng đầy say mê như thưở ban đầu.

Làm thế nào để thoát khỏi xiềng xích của sự quen thuộc? Điều đầu tiên là bạn tập nuôi dưỡng lòng biết ơn. Biết ơn với những gì mình có. Điều đó sẽ khiến bạn cảm thấy mình hạnh phúc và giàu có ngay lập tức. Tự nhủ: Làm sao anh may mắn đến thế mới được em yêu? Làm sao mình may mắn còn 2 đấng sinh thành mạnh khỏe? Làm sao để đền ơn báo hiếu cho cha mẹ? Làm sao mình may mắn có nhiều việc để làm để cống hiến trong khi người khác thất nghiệp đầy rẫy?. Hãy bắt đầu một trang giấy bằng dòng chữ: Tôi biết ơn vì….

Đầu thứ hai là bạn phải không ngừng phát triển. Khi bạn chán còn có nghĩa là bạn đã ngừng học hỏi. Nếu bạn học nấu một món ăn mới, chơi một nhạc cụ, học một ngoại ngữ mới, đọc một cuốn sách mới,…bạn sẽ không có thời gian phí phạm vào sự chán nản. Bạn đòi hỏi nhiều hơn từ chính mình. Bạn quyết tâm trở thành một người học trọn đời. Phát triển thường xuyên và không bao giờ kết thúc. Nâng mọi thứ lên một tầm cao mới.

Nếu bạn và người yêu thấy chán thường là do bạn đã ngừng phát triển mối quan hệ. Tập một kiểu hôn mới xem, cùng nấu một món ăn, cùng học một kỹ năng mới, đi du lịch. Thử thách nhau chàng phải đô con hơn, nàng phải mi nhon hơn. Chàng làm cocktail, nàng làm món ăn…

Những nhân viên trung bình làm việc như thế nào? Họ cảm thấy chan chán. Họ CỐ HẾT SỨC để làm ÍT HẾT CỠ. Chỉ cần đạt đến thanh tiêu chuẩn là OK. Một nhân viên giỏi làm việc như thế nào? Anh ta hoàn thành dự án nhanh hơn, đưa ra lời khuyên đóng góp, đẩy tiến độ và công việc lên. Vượt quá thanh tiêu chuẩn khiến anh mệt. Tại sao bạn nên làm như một nhân viên giỏi? Đơn giản là một nhân viên giỏi sẽ được trải nghiệm một ngày khác, một hành trình khác và một tiếng tăm khác so với những nhân viên tàn tàn khác. Trong thời buổi hậu công nghiệp, những nhân viên giỏi đang nằm trong diện nhu cầu cao hơn bao giờ hết.

4. Quy luật hấp dẫn

Bạn sẽ đạt được mọi thứ một khi bạn hiểu tâm trí bạn là thỏi nam châm. Nó sẽ thu hút những gì bạn tập trung vào. Có bao giờ bạn khao khát thứ gì đến một mức mãnh liệt và quyết tâm sẽ đạt được nó chưa? Đến một ngày bạn sẽ phải giật mình ngạc nhiên: không ngờ mình làm được thế. Quy luật hấp dẫn là kiến thức mở rộng của tâm lý học.

Đây là công thức: Khi bạn chán thứ gì -> Bạn phàn nàn về nó -> Bạn tập trung hơn vào nó -> Bạn thu hút những thứ chán nản khác tiếp nối -> Bạn càng chán hơn

Ví dụ: Bạn chán người yêu -> Bạn phàn nàn về người yêu -> Bạn tập trung hơn vào những điểm xấu của người yêu -> Bạn thu hút những người khác tham gia bàn luận về người yêu bạn -> Bạn càng thấy người yêu mình thật xấu xí -> Bạn hủy hoại một mối quan hệ có thể tốt.

Giống như bản nhạc I Gotta Feeling của Black Eyed Peas, bạn có bao giờ thức dậy, có cảm giác rằng hôm nay sẽ là một ngày tốt. Bạn mỉm cười với mình trong gương. Ăn một bữa sáng thật ngon lành. Đến trường cười với mọi người. Mọi người cũng hỏi thăm bạn. Bạn học hành tốt hơn. Bạn trông thật rạng rỡ, dường như có người để ý bạn. Bạn đi phỏng vấn cũng thu hút cả nhà tuyển dụng. Những điều tốt đẹp tiếp nối những điều tốt đẹp.

Trong mối quan hệ, những người hạnh phúc thu hút những người hạnh phúc. Những người chán phèo  thu hút những người chán phèo. Người giàu có bạn giàu. Người nghèo có bạn nghèo. Bạn muốn thu hút mẫu người nào? Hãy có tâm lý của mẫu người đó trước.

Tổng kết

Đây là trạng thái tâm lý của những người trung bình. 15 tuổi ta than chán trường lớp chán bạn bè chán gia đình. 20 tuổi ta than chán bạn bè chán người yêu. 25 tuổi ta than chán công việc chán đời. 30 tuổi ta lờ mờ nhận ra cuộc đời dường như rất đẹp. 40 tuổi ta ngẩn ngơ hối tiếc thời trẻ đã không tận hưởng cuộc sống. 50 tuổi ta ứa nước mắt hối hận thời trẻ sôi động. 60 tuổi ta ngồi bảo ban lớp trẻ rằng cuộc sống này tuyệt cú mèo…

Như Slogan của đài Discovery, cuộc sống đơn giản là tuyệt cú mèo!

Quay trở lại cái mốc 20. Đây là độ tuổi trung bình bạn trẻ Việt Nam bắt đầu bước vào đời. Có 2 bạn trẻ cùng bước vào đời. Mỗi người một tâm lý khác nhau:

• Một bạn than: Chán đời quá!
• Một bạn than: Yêu đời quá!

Cuộc đời ai sẽ nở hoa?

Giờ sao?

1. Chào mừng sự chán đời. Xem thử xem cuộc sống bạn cần sửa chữa điểm nào
2. Hiểu hậu quả tiêu cực của cái chán
3. Chuyển động và sử dụng cơ thể như một người mẫu, như một ngôi sao nhạc rock, như một anh hùng, như một đàn ông/ đàn bà đích thực
4. Tập trung vào những điều làm bạn cảm thấy vui vẻ. Ghi ra giấy 100 điều. Thực hiện
5. Nuôi dưỡng lòng biết ơn
6. Cam kết không bao giờ ngừng học hỏi và phát triển
7. Tâm trí bạn là thỏi nam châm. Hãy thu hút những điều tuyệt vời

Tái bút

Làm gì có chuyện ngày nào giống nào? Ví dụ như Mặt Trời mọc. Ngày Mặt Trời mọc khí thế sau ngọn tre. Ngày lúc Mặt Trời lên có cánh chim bay chéo qua. Ngày Mặt Trời mọc khi mẹ lua khua nấu bữa sáng cho cả nhà. Làm sao ngày nào cũng giống ngày nào được. Đối với người thông minh thì mỗi ngày là một ngày mới.

Người Đương Thời có phỏng vấn chị Nguyễn Hướng Dương. Chị trong một cơn tai nạn bị mất đi đôi chân. Cuộc sống tưởng như quá phũ phàng. Nhưng đến ngày chị đọc được những trí tuệ của Dale, chị bắt đầu sự nghiệp đọc sách cho người mù. Đến ngày chị nghe được một cô bé khiếm thị hát: “Hát đi em hát lên đi em vì đời đẹp như là mơ.

 Công an China chỉ bắn vào đầu để khỏi làm hư nát nội tạng của tín đồ Pháp Luân Công 

Ông Chu Phương, cựu biên tập viên có tiếng tăm của Tân Hoa Xã, vừa tiết lộ trên blog cá nhân những bữa tiệc sex do các doanh nhân giàu có tổ chức, trong đó có cả những trò như bú sữa trực tiếp từ các bà mẹ trẻ đang nuôi con. Nhiều quan chức cấp cao của Trung Quốc cũng góp vui trong những bữa tiệc như thế. (club.china.com)

Con Gái Ba Miền

Con gái Bắc Em nhớ giữ tính tình con gái Bắc nhớ điêu ngoa nhưng giả bộ ngoan hiền nhớ dịu dàng nhưng thâm ý khoe khoang nhớ duyên dáng, ngây thơ...mà xảo quyệt      Con gái Trung Em nhớ giữ tính tình người Trung nhé Nhớ hững hờ nhưng tranh đấu nội tâm Nhớ vui tươi nhưng đau khổ âm thầm Nhớ kín đáo đoan trang mà lãng mạn.     Con gái Nam Em nhớ giữ tánh tình người Nam nhé Nhớ lanh chanh nhưng rất thiệt thà Nhớ nhiều lời nhưng không biết điêu ngoa Nhớ đanh đá, kiêu căng mà tốt bụng

1.Con gái miền Bắc - Con gái Bắc khéo vô đối. Nghe giọng Hà nội (not Hà lội) chuẩn tỉ tê thì phải nói là khó cưỡng.  -Con gái người Bắc  là những cô gái khôn ngoan và tinh tế. -Họ nghĩ nhiều đến vấn đề gia đình đôi bên môn đăng hộ đối, do đó khi đã thành đôi rồi, dù bên ngoài có nhìn vào như thế nào đi nữa họ cũng vẫn thấy vừa lòng với nhau và cuộc sống hôn nhân ít xao động. -Con Gái Bắc rất biết cách ăn mặc, nhìn cách chọn mầu sắc quần áo, cách phối kết hợp mầu sắc và trang phục khá tốt. Buổi tối mà bạn đi lượn lòng vòng quang phố thì chỉ có tặc lưỡi liên tục thôi -Họ biết chăm lo cho gia đình, quan tâm chăm sóc mọi người trong gia đình đến nơi đến chốn. Đó là nói về số đông và phần lớn là vậy -Con Gái Hà thành nói đến chủ yếu là sự dịu dàng đằm thắm, nét kiêu xa của phụ nữ, gần như những cô gái đẹp đều tập trung về trung tâm thủ đô của đât nước, ;-) -Nếu mà như thế được cả thì đâu có gì mà nói nhỉ? -Sau khi về nhà chồng thì những cái mà các cô dâu Bắc hay có là : - Khắc kỵ với mẹ chồng. - Kiểm soát chồng chặt chẽ và tranh giành tài sản cũng như quyền lực trong nhà chồng. 2.Con gái miền Trung -Tính tình con gái miền Trung thẳng tính, thậm chí khô khan. Nhưng quen lâu thì sẽ thấy chất ở bên trong. Tựa như sâm: ngọt hậu. -Con gái miền Trung cần cù, nhẫn nhục. Con gái miền Trung cần cù, nhẫn nhục. Những bông hoa xương rồng lộng lẫy. Tình yêu của họ không rộ nở tưng bừng nhưng lại sâu lắng. Họ ít đòi hỏi nơi người chồng nhưng lại hy vọng rất nhiều vào người chồng. Nếu ai cần một người vợ để dựng nghiệp thì nên chọn con gái miền Trung. Bạn sẽ luôn được sự yên tâm về lòng chung thủy của họ.Họ cần cù nhẫn nhục chịu đựng gian khổ với bạn. 3.Con gái miền Nam- Con gái Nam cũng ngọt ngào nhưng dân dã và ngây thơ theo kiểu Nam bộ -Những cô gái miền Nam thấy rất nhẹ nhàng mỗi khi tiếp xúc với họ... -Cái chất đơn giản mộc mạc của họ là cái nét làm cho mọi người dễ gần. -Giọng nói của người miền Nam trong sáng như tâm hồn họ vậy. -Nếu nói là những cô gái miền Nam không có chiều sâu tâm hồn cũng có phần nào đúng, bởi nếu họ cũng sâu lắng thì lấy đâu cái nét hồn nhiên trong sáng kia chứ. -Chinh phục một cô gái miền Nam không khó. Họ dễ tin, không tính toán quá xa xôi... -Cũng vì thế giữ được một cô gái miền Nam trong vòng tay của mình lại đâm ra khó... vì ai họ cũng tin cả...

Minh Bạch Trong Cuộc Sống

Hệ quả của sự thiếu minh bạch là việc mất niềm tin vào mình và vào người ( A lack of transparency results in distrust and a deep sense of insecurity) – Dalai Lama

 

Sau 44 năm lăn lộn trên thương trường, tôi đã sống chung và làm việc với khá nhiều sắc dân: từ Mỹ đến Tây Âu rồi Đông Âu, từ Á đến Trung Đông, Phi Châu, từ già đên trẻ, từ nam đến nữ, từ địa vị làm thuê đến làm chủ…Mỗi dân tộc vì gốc gác văn hóa và môi trường mang nhiều khác biệt nên sự thể hiện của họ qua đời sống hàng ngày , qua công việc cũng rất dễ nhận ra theo tính chất và hiệu quả.

Bản lĩnh Việt

Theo quan sát cá nhân tôi, người Việt mang những cá tính rất đáng khen ngợi, trong đó, bản chất thông minh, ham học và cầu tiến tương đối nổi trội hơn các dân tộc khác. Ngoài ra, lịch sử và môi trường phải luôn đối phó với nhiều đối thủ nặng ký, nên một số lớn người Việt rất can đảm, liều lĩnh và biết hưởng thụ mỗi giây phút của đời mình.

Ở mặt trái, dân tộc Việt lại rất thủ đoạn, mung mánh, nhiều ganh tị hiềm khích. Hai mặc cảm tự ti cùng tự tôn hòa lẫn tạo ra hai thái cực đối chọi trong thái độ đối với người ngoài: lúc thì rất thân thiện hiếu khách, lúc thì thù hận ghét bỏ. Riêng tính che giấu và chỉ làm vì sĩ diện là một gánh nặng thấm nhuần cả ngàn năm từ văn hóa Trung Quốc. Sự khép kín không dám cởi mở này có lẽ tạo nên một truyền thống bảo thủ, một tầm nhìn chật hẹp và ngắn hạn.

Tôi tin rằng nếu chúng ta tìm được căn cơ để loại bỏ bớt những điểm yếu và thăng hoa những điểm mạnh, bản lĩnh Việt sẽ thừa sức sáng tạo để cạnh tranh trong nền kinh tế kiến thức đầy thử thách của toàn cầu.

Minh bạch để đạt tự do và thịnh vượng?

Tính minh bạch là yếu tố quan trọng nhất trong tư duy và hành xử của con người. Khi tự hứa với bản thân là mình sẽ luôn tuân thủ theo luật chơi, minh bạch với chính mình, với người chung quanh, thân hay lạ, với những sự kiện đã xẩy ra trong quá khứ hay những dự định cho tương lai, chúng ta sẽ thu ngắn rất nhiều khoảng cách tiến bộ với các dân tộc láng giềng, cũng như xa hơn.

Tôi chưa tìm ra một nghiên cứu sâu rộng nào về ảnh hưởng của tính minh bạch trên các định chế kinh tế, trên thể chế chánh trị hay trên niềm tin trong xã hội. Theo quan sát của cá nhân, những quốc gia có tính minh bạch cao thường là những quốc gia và dân tộc xếp hàng đầu về tự do và thu nhập (hai mệnh đề cốt lõi để người dân có thể theo đuổi hạnh phúc riêng của mình).

Trong khi đó, những xã hội nghèo kém và suy thoái thường chịu ảnh hưởng nặng nề của sự giả dối từ những quyền lực chánh trị độc đoán, từ những hoạt động thao túng của nhóm tư bản thân hữu, từ ngay cả các liên hệ xã hội và kinh tế của những người nghèo với nhau.

Suy từ thiên nhiên, những nơi chốn đen tối thiếu ánh sáng mặt trời thường mục rửa, ẩm ướt …tạo môi trường thuận tiện cho côn trùng và vi rút. Khi nói về thiên nhiên xanh, ngay cả trẻ em cũng vẽ ra một hình ảnh của những chùm hoa hay cây cỏ khoe sắc dưới ánh nắng đầu ngày.

Minh bạch trong lịch sử

Quay về lịch sử của khoa học nghệ thuật, thời đại phong kiến tàn bạo nhất của Âu Châu được gọi là Dark Age (Đen Tốí). Mọi sáng tạo bị bịt kín, giáo điều ngự trị và mọi trí thức trái chiều đều bị coi là “thế lực thù địch”. Đây là thời mà nhà cầm quyền giam giữ Galileo cho đến khi gần chết, vì ông ta dám đưa ra giả thuyết là “ trái đất quay quanh mặt trời”.

Ngày hôm nay, sự thống trị của doanh nghiệp Mỹ trong các lĩnh vực sáng tạo của nền kinh tế trí thức gần như tuyệt đối. Ngoài công nghệ thông tin với Silicon Valley, giải trí với Hollywood, Mỹ còn làm bá chủ trong các kỹ nghệ xưa cũ nhưng cần tối tân hóa: nông nghiệp, ô tô, bán lẻ, nhà hàng, khách sạn, cờ bạc…Trong 10 thương hiệu giá trị nhất toàn cầu, 9 là của Mỹ.

Có phải đây là sức mạnh của minh bạch?

Một người bạn Đan Mạch nhận xét là người Mỹ bị ám ảnh (obsessed) với minh bạch và sự thật. Anh lấy thí dụ vụ Lance Amrstrong, có thể coi như một “anh hùng” và “biểu tượng” trong xã hội Mỹ, nhờ 7 lần đoạt giải Tour De France trong khi bị ung thư. Tuy nhiên, những người thân và cộng sự viên bắt đầu nói về sự lạm dụng thuốc hormone quá liều để tạo cơ bắp, một vi phạm về luật Olympic của thể thao. Truyền thông và cơ quan chánh phủ nhập cuộc để lôi khỏi bệ thờ một huyền thoại siêu sao. Trong khi đó, ngay chính những nhà quản lý Tour của Pháp chỉ mong là vi phạm này được chìm xuồng để mọi người phải bị sự tiêu cực gây khó chịu và bất tiện.

Tôi cười nói với anh bạn là ngay cả “cha già dân tộc của Mỹ, Tổng thống Washington, suốt 200 năm qua, vẫn đang bị các sử gia soi mói về việc ông “ngủ lang” với những nô lệ da đen trong đồn điền ông tư hữu. Hay chuyện bệnh tâm thần của bà Lincoln đã ảnh hưởng thế nào đến các quyết định của Tổng Thống? Gần đây, việc nói dối của các Tổng Thống Nixon và Clinton đã làm lu mờ di sản và tiếng tăm trong lịch sử của chính họ.

Gánh nặng cá nhân

Dù qua Mỹ du học năm 17 tuổi, gánh nặng văn hóa thụ động, sĩ diện và thích che giấu của Việt Nam đè nặng suốt đời kinh doanh của tôi, không ít thì nhiều. Đến năm 1985, khi tôi niêm yết công ty của mình trên sàn chứng khoán, tôi bị quăng vào sống trong một căn nhà kính, nơi 16,000 cổ đông, các nhà phân tích tài chánh và đủ loại mạng truyền thông soi mói quá khứ và hiện tại của tôi mỗi ngày mỗi giờ. Tôi bị nhiều cú sốc và muốn bỏ cuộc.

Nhưng sau một thời gian, tôi quen dần với môi trường minh bạch, không cho phép bất cứ một sự giả dối nào. Con người tôi bỗng “nhẹ” hẳn ra khi ánh sáng tràn vào và mình không còn gì để che giấu. Sự thật quả tình cho tôi một tự do tuyệt vời (the truth will set you free). Đầu óc cởi mở, định kiến tiêu tan, sai lầm được phân tích theo khoa học và thất bại không còn là một xấu hổ phải “đẩy xuống thảm” để che giấu.

Minh bạch cho tôi một sức mạnh nội tại mới. Tôi bớt sợ sệt về những phán đoán vô bổ của tha nhân; tôi không còn bức xức về những suy nghĩ không dám bầy tỏ. Minh bạch cũng giúp tôi tạo niềm tin nơi khách hàng, đối tác, người thân, gia đình, bạn bè…vì họ biết con người thực của tôi, không phải một diễn viên hay một bù nhìn.

Trong những viết và lách tại đất nước này, nguyện vọng lớn nhất của tôi là đặt ra những câu hỏi để tạo nên những góc nhìn và tư duy mới cho các bạn trẻ. Nếu tôi chỉ thuyết phục được 1 phần trăm đọc giả bắt đầu sống với tính minh bạch mỗi ngày, tôi nghĩ đó sẽ là thành công lớn nhất của mình.

Alan Phan